Vraagt u zich wel eens af wat een Zoetermeerse straatnaam betekent? Welk verhaal zit er achter dat blauwe straatnaambord? In de straatnaam van de week gaan wij op zoek naar de informatie achter het blauwe bordje bij u in de straat. Deze week de Stephensonstraat op bedrijventerrein Zoeterhage naast de wijk Seghwaert.
De Stephensonstraat is vernoemd naar George Stephenson (1781 – 1848). Hij was een tijdgenoot van James Watt (1736-1819) en Thomas Edison (1847 – 1931). Zijstraten van de Stephensonstraat zijn niet geheel toevallig de Wattstraat en de Edisonstraat. In deze periode hebben zich baanbrekende uitvindingen en technieken voorgedaan. Hierin heeft George Stephenson ook een aandeel gehad.
Stephenson was van gewone komaf en heeft nooit scholing gehad. Daardoor kon hij niet lezen en schrijven, net als zijn ouders. Al heel jong ging hij werken. Zijn vader was een mijnwerker die een stoommachine bediende om een kolenmijn leeg te pompen. Toen George 17 jaar was, werkte hij ook met zo’n stoommachine. In die tijd speelden de Napoleontische oorlogen. George had moeite het nieuws te volgen vanwege zijn ongeletterdheid en besloot daar iets aan te doen. Met het geld dat hij verdiende ging hij naar de avondschool en leerde op z’n 18e lezen en schrijven.
Hij had veel belangstelling voor techniek en vooral in de stoommachine. Toen dan ook in 1811 op zijn werk een machine het begaf bood hij aan het te repareren. Dat voerde hij met zo’n succes uit dat hij gepromoveerd werd tot motorbouwer. Hierbij werd hij verantwoordelijk voor het onderhoud en reparatie van alle motoren van de kolenmijn. Hij werd expert in door stoom aangedreven machines. Van de mijndirectie kreeg hij toestemming om met de stoommachine te experimenteren. In 1814 ontwierp Stephenson een ‘reizende motor’ voor het vervoeren van steenkool. Dit werd locomotief (van Latijn loco, ‘plaats’, en motivus ‘bewegend’) genoemd. De machine kon 30 ton steenkool vervoeren met een snelheid van 6,4 km/u. Hiermee was het de eerste succesvolle locomotief.
In 1819 was hij één van de oprichters van een locomotievenfabriek. Dit was de eerste locomotievenfabriek ter wereld. Hij werd een vermogend man. Omdat de locomotieven in de praktijk te zwaar bleken voor de primitieve rails verbeterde Stephenson het rail ontwerp. Zijn vinding is later aangenomen als de standaard voor spoorwegen. Niet alleen in Engeland, maar over de hele wereld. Daarnaast paste hij zijn locomotieven aan de rails aan, om het gewicht beter te verdelen.
In 1820 werd hij ingehuurd om een 13 km lange spoorweg te bouwen. Dit werd de eerste spoorweg die geen dierlijke kracht gebruikte. In 1821 werd besloten om een 40 km lange spoorlijn te bouwen. Deze verbond mijnen in de buurt. Het oorspronkelijke plan was om paarden te gebruiken om de kolenkarren te trekken, maar Stephenson wijzigde die plannen. Voor deze spoorlijn ontwierp hij een nieuwe locomotief. Deze kon 80 ton vervoeren, met een topsnelheid van 39 km/h. Dat was redelijk meer ton dan de vorige 30 ton en heel wat sneller dan de vorige 6,4 km/h. Bij wijze van experiment was er ook een voertuig aan gekoppeld waarin mensen konden zitten. Dit was het eerste passagiersvervoer via stoomlocomotief.
Nog weer een stapje verder ging de Liverpool and Manchester Railway (L&MR), ontworpen en gebouwd door George Stephenson. Dit verbond op 15 september 1830 de steden Liverpool en Manchester en was daarmee de eerste intercity ter wereld. Ook was het de eerste spoorweg die uitsluitend afhankelijk was van locomotieven die werden aangedreven door stoomkracht. Door paarden getrokken verkeer werd namelijk niet toegestaan. Het was ook de eerste spoorweg die over de hele lengte volledig dubbelspoor en een signaleringssysteem had. Daarnaast was het de eerste spoorweg die volledig ingeroosterd was, en de eerste die post vervoerde. De lijn was financieel succesvol en beïnvloedde de ontwikkeling van spoorwegen in de rest van Engeland. De ontwikkeling van spoorlijnen heeft de Industriële Revolutie gestimuleerd. Dat is de periode tussen ongeveer 1760 en ongeveer 1840.
Toen de L&MR in 1829 zijn voltooiing naderde, werd er een wedstrijd georganiseerd om te beslissen wie de locomotieven zou bouwen. De inzending van Stephenson won, en zijn prestatie bij het winnen van de wedstrijd maakte hem toentertijd beroemd.
Opmerkelijk nog om te noemen is dat Stephenson vaak weerstand ondervond vanwege zijn accent. Het viel te horen dat hij van eenvoudige komaf was en daardoor namen sommigen hem niet altijd serieus. Hij heeft dan ook zijn zoon naar een privéschool gestuurd en er een punt van gemaakt dat deze netjes Engels leerde spreken. Daarna maakte hij zijn zoon woordvoerder in zijn zaken.
Door: Shirley Weemeijer
Foto’s: Shirley Weemeijer
Afbeeldingen: Wikipedia Commons
Bronnen:
https://en.wikipedia.org/wiki/George_Stephenson
https://nl.wikipedia.org/wiki/George_Stephenson
https://en.wikipedia.org/wiki/Liverpool_and_Manchester_Railway
https://www.britannica.com/biography/George-Stephenson
https://nl.wikipedia.org/wiki/Stephenson%27s_Rocket
https://www.zaans-industrieel-erfgoed.nl/pages_4/rep_no_engeland_bruggen.html
Zie voor een overzicht van alle straten:
