Heb jij ze al eens gespot? De vrolijk gekleurde bankjes, bekleed met zo’n achttienduizend mozaïeksteentjes. De banken zijn stuk voor stuk uniek en er staan er zo’n 44 verspreid door heel Zoetermeer. Een gezellige toevoeging aan het straatbeeld. Maar wat is eigenlijk het verhaal achter deze bankjes?
De redactie van Zoetermeer Actief besteedt in een serie van artikelen aandacht aan de veelkleurige straatbanken ook wel bekend als Social Sofa’s. De Social Sofa’s zijn inmiddels een bekend fenomeen in de stad. Vandaag het tweede deel van de serie. Lees ook het voorgaande verhaal op onze Zoetermeer Actief website: www.zoetermeeractief.nl//mozaiekbankjes
De begeleiders
De Social Sofa’s projecten werden in de projectjaren begeleid door Helene Breukel, Ingrid Haas, Lisa den Hartog, Sophie Gravestein en Johan Verstrate. In het begin was er nog begeleiding vanuit Social Sofa Tilburg, maar later namen de Zoetermeerse begeleiders alles over.
Elke wijk of straat ontwierp zijn eigen bank in samenspraak met de begeleiders of met Karen Zum Vörde Sive Vörding. De begeleiders waren allen heel creatief in het ontwerpen en mozaïeken van de Social Sofa’s. Zij begeleidden de bewoners bij het ontwerp en ook bij het mozaïeken. “Zij, de begeleiders, waren heel waardevol voor het project. Zonder hen was het project zeker niet gelukt”, vertelt Karen, projectcoördinator van de Social Sofa’s in Zoetermeer.
Johan Verstrate was een van de vijf coördinatoren van het Social Sofa project in Zoetermeer en stak zelf ook vaak de handen uit de mouwen bij het mozaïeken van een Sofa. Johan Verstrate vertelt: ”De Social Sofa’s waren destijds heel belangrijk voor mij. Niet alleen omdat ik graag creatief bezig ben, maar ook om mensen samen te brengen en de stad te verfraaien”. Voor dit alles heeft Johan op 19 april 2012 het Chapeaubeeldje van de gemeente ontvangen. Maar ook nu vindt Johan het nog belangrijk. Hij heeft nog tot eind 2019 bij Social Sofa Tilburg gewerkt en is heel Nederland doorgereisd met ontwerpen, begeleiden en workshops geven. Toen stopte het verhaal voor hem in Tilburg. Even later brak ook de coronacrisis uit, en lag het helemaal stil.
“Na de coronacrisis is het niet allemaal meer teruggekomen. We leven in een andere wereld nu. En misschien was mozaïek een modegril tussen 2010 en 2020”, duidt Johan. Johan is creatief van nature en steeds sociaal bezig. Toen het mozaïekproject in 2011 op zijn pad kwam was dat een schot in de roos. Johan was destijds werkeloos en de gemeente stelde voor dat hij eens ging kijken en meedoen in de werkplaats aan de Industrieweg. De Social Sofa’s hebben een speciaal plekje in zijn hart en Johan zit vol verhalen over de banken. “Geen enkel bankje is hetzelfde”. Johan woont tegenwoordig in de provincie Zeeland en anno 2023 mozaïekt hij nog steeds.
Karen Zum Vörde Sive Vörding is het niet helemaal eens met Johan dat mozaïeken niet meer van deze tijd is. “Mozaïeken is nog steeds populair. Er worden nog steeds mozaïekprojecten gerealiseerd, maar niet meer vanuit de gemeente. Andere organisaties zoals bijvoorbeeld Piëzo hebben de activiteit overgenomen”, aldus Karen, “daar is bijvoorbeeld Helene Breukel na afloop van het project naar toe gegaan”.
Sophie eerst vrijwilligster daarna begeleider
Het valt Zoetermeerders op dat de bankjes schoon en heel blijven. Ze worden grondig onderhouden. “Goed te horen. Ik ben heel blij dat het onderhoud geregeld is door de gemeente. Vaak worden projecten gestart, maar wordt er geen rekening gehouden met het beheer en de kosten hiervan. Gelukkig is er budget voor het onderhoud en is begeleider van het eerste uur: Sophie Gravestein, bereid gevonden om het jaarlijkse onderhoud aan de Social Sofa’s uit te voeren”, geeft Karen aan.
Sophie Gravestein was een van die vijf begeleiders. Zij was er van het allereerste begin bij. “Er stond een berichtje in de krant dat ze om vrijwilligers vroegen om banken te komen mozaïeken. Ik deed al veel aan creativiteit, maar had nog nooit gemozaïekt. Ik ben naar een avond met uitleg geweest en daar was ik erg enthousiast over en ben daarna gewoon gaan meehelpen”, vertelt Sophie. Sophie begon als gewoon vrijwilligster aan het mozaïeken, maar was uiteindelijk zo goed en bedreven hierin dat ze ook als begeleidster optrad voor het ontwerpen en mozaïeken. In begin stuurde Social Sofa Tilburg nog de groepen aan. “Wat zij kunnen kan ik ook” zei Sophie en ging uiteindelijk als ZZP-er voor de gemeente aan de slag.
De bewoners van een wijk gingen voor het ontwerp samen met een begeleider rond de tafel zitten. “Ik vroeg dan altijd wat er speelde in een wijk, wat is het voor een wijk en wat is passend voor een wijk”, vertelt Sophie. In veel ontwerpen van de Social Sofa’s kom je zwanen en ganzen tegen. “Dat is mijn signatuur. Daar kan je aan zien bij welke sofa’s ik de begeleider was”, aldus Sophie.
Het ontwerp werd dan op de kale betonnen bank getekend en dan gingen de bewoners aan de slag. Meestal met een groepje van 6 vrijwilligers. “Het was voor mij een superleuke tijd, het was heel gezellig onderling en ik heb het altijd met veel plezier gedaan”, gaat Sophie verder.
Tekst: Christ van Gestel
Lees alle artikelen over de Zoetermeerse mozaïekbankjes hier: https://www.zoetermeeractief.nl//mozaiekbankjes
