De heer R.J. de Bruijn, huisarts in Zoetermeer van 1974-2008, beschreef voor de Nieuwsbrief gilde stadsgidsen de geschiedenis van de Zoetermeerse huisartsen vanaf de 2e wereldoorlog tot 1975. Met dank aan Gilde Zoetermeer publiceren wij dit interessante verhaal.
In Zoetermeer waren van oudsher 2 huisartsenpraktijken. Gedurende de 2e wereldoorlog had men de praktijk van dokter Palte, 1e Stationsstraat 49 en dokter Steur, Dorpsstraat1. Een apotheek was er nog niet in Zoetermeer, dus de huisartsen hadden een eigen apotheek. Ze waren zoals dat toen heette ‘apotheekhoudend’. De wetgeving was zo, dat een gemeente ‘apotheekrijp’ werd verklaard, als er meer dan 10000 inwoners waren en die waren er toen nog niet in Zoetermeer. Behalve de huisartsengeneeskunde en de medicijnenverstrekking had de huisarts in een kleine gemeente zonder GG en GD nog vele extra taken: gemeentearts/adviseur bij bv besmettelijke ziekten, adviseur van de kruisverenigingen, schouwarts bij overledenen, bloedproeven bij alcoholmisbruik, 1e hulparts, ook bij grote ongevallen bv op de A12. De plaatselijke ambulancedienst kon je toen nog niet rechtstreeks vragen, die werd door de arts opgeroepen, er bestond nog geen 112.
Veel taken en altijd dienst
De huisartsen deden toen nog zelf de bevallingen. Wel was er een ‘baker’: zuster Mulder die assisteerde en soms zelf de bevalling moest doen, wat ze door haar ervaring uitstekend deed. Het consultatiebureau voor baby`s werd ook door de huisarts gedaan evenals het vaccineren.
In deze periode hadden de huisartsen altijd dienst (dus 24 uur per dag en de hele week) Bij uitzondering werd er soms enkele uren voor elkaar waargenomen en om vakantie te houden moest je zelf een waarnemer inhuren, vaak een net afgestudeerde arts.
In 1947 werd de praktijk van dokter Steur overgenomen door J.H.N. de Bruijn. Begin 50er jaren nam P. Vegt de praktijk over van dokter Palte. De bovengeschetste werkzaamheden waren toen nog niet veel veranderd. Wel maakten ze een afspraak voor 1 vrije middag per week. Een grote vooruitgang. Dokter Vegt liet een nieuw huis bouwen in het 1e uitbreidingsplan van Zoetermeer ‘het park’. Dit pand werd ontworpen door de zoon van de beroemde architect Rietveld: Julianalaan 1.
De stad groeit
Eind 50er jaren begon Zoetermeer wat te groeien en werkte bij dokter Vegt een 2e arts H. Begeman. Er kwam plaats voor een 3e praktijk. De kerken hadden toen nog zoveel invloed, dat er vanuit de katholieke kerk druk uitgeoefend werd een katholieke arts aan te stellen: A. Suidman. Katholieke inwoners werden door de kerk gevraagd zich bij hem in te schrijven. De praktijk van dokter Suidman (ook nog apotheekhoudend) werd gevestigd op Julianalaan 9. Met 3 praktijken konden de huisartsen zich wat meer vrije tijd veroorloven en kwam er een weekenddienst. Voor het eerst in hun leven hadden ze weekenden vrij.
Zoetermeer groeide, H. Begeman vestigde zich zelfstandig in de nieuwe wijk Palenstein op het Asselierspad en in de praktijk van dokter de Bruijn kwam een 2e arts: J. Vaessen. Er werd een nieuw praktijkpand gebouwd op de plaats waar het oude gemeentehuis stond (Dorpsstraat 3) en er werden plannen gemaakt voor het vormen van een groepspraktijk, naar voorbeeld van de eerste groepspraktijk in Nederland, die in Noordwijk gerealiseerd was. Deze 2e groepspraktijk werd in 1973 werkelijkheid doordat H.Begeman zich ook bij de groepspraktijk aansloot en R. de Bruijn, in 1974 het team kwam versterken.
Apotheekrijp
Intussen was Zoetermeer ‘apotheekrijp’ en kwam G. Wilderink die al apotheker was in Voorburg zich vestigen in de Marijkestraat. Zoetermeer had naast de apotheekhoudende huisartsen van de groepspraktijk eindelijk ook een eigen apotheek. Met de komst van de 1e verloskundige (Mevr. Boon) kwam er ook een einde aan de bevallingen door de huisartsen. In de jaren 70 kreeg Zoetermeer een eigen GG en GD waardoor ook die taken niet meer door de huisartsen gedaan hoefden te worden.
Zoetermeer breidde razendsnel uit. Er kwamen huisartsenpraktijken in de nieuwe wijken Driemanspolder, Meerzicht, Palenstein, Buytenwegh/ de Leijens en Seghwaert. Ideeën over samenwerking, vooral op initiatief van dokter Vaessen, leidden tot oprichting van de Stichting Gezondheidcentra Zoetermeer (S.G.Z.), met als uitgangspunt dat in elke nieuwe wijk centraal een gezondheidscentrum moest komen met plaats voor huisartsen, apotheek, thuiszorg, maatschappelijk werk en fysiotherapie. Zo`n gezondheidscentrum moest de spil zijn van de zorg in de wijk. De huisartsen konden op deze wijze ook beter samenwerken. De oprichting van de plaatselijke huisartsen vereniging in 1973 was hiervan ook het resultaat.
Door de huisartsenvereniging is samen met de S.G.Z. de doktersnachtdienst opgericht. Altijd 24 uur per dag is er zo een huisarts te bereiken, niet die arts uit de vijftiger jaren die altijd werkte, maar nu een goed uitgeruste dokter, die je weliswaar vaak niet kent, maar via het elektronisch systeem alles van je behoort te weten.
Auteur R.J. de Bruijn (huisarts in Zoetermeer van 1974-2008), artikel is eerder gepubliceerd in de Nieuwsbrief gilde stadsgidsen.
Foto’s: Beeldbank Zoetermeer/HGOS. Foto links: Huis van dokter Steur, foto rechts: Voormalig Stadhuis in de Dorpsstraat 3.
