Bezoekvrouw Dalwine
Zoetermeer is een creatieve broedplaats. Er zijn nieuwe initiatieven bij bedrijven, gemeente en maatschappelijke instellingen. In onze serie innovatie belichten wij de meeste inspirerende. Deze week: de bezoekvrouwen van Piezo en het Langeland Ziekenhuis. Zij helpen zwangere en net bevallen vrouwen bij onder meer hun bezoeken aan de verloskundige en de gynaecoloog.
De goedlachse en enthousiaste Dalwine Alitahaa (44) komt uit Irak. Ze is getrouwd en heeft twee zoons en twee dochters. Al sinds 1979 woont ze in Nederland en ze spreekt de taal vloeiend. Ze vertelt: “Mijn kinderen zijn hier geboren. Ik heb de zwangerschap en de bevalling samen met mijn man kunnen doen. Wij hadden geen problemen, want wij spraken al Engels toen wij naar Nederland kwamen. Maar veel vrouwen, veelal buitenlandse vrouwen, zijn de Engelse én Nederlandse taal niet machtig. Ook hebben zij geen sociaal netwerk om hen hierbij te ondersteunen. Zij hebben tijdens en na hun zwangerschap de hulp nodig van een verloskundige en soms ook een gynaecoloog. Ik help ze bij de gesprekken en met de cultuur. Ik weet inmiddels ook, hoe de zorg in Nederland werkt en heb goede contacten met verloskundigen, gynaecologen en kraamhulpen. Daardoor kan ik goed ‘vertalen’.”
Geen familie
Dalwine, die ook bij (aanstaande) moeders thuis op bezoek gaat, is hoogopgeleid. Ze studeerde rechten en was advocate in Irak. Haar diploma wordt in Nederland echter niet erkend. Omdat Dalwine heel erg betrokken is bij mensen, ging ze zich al snel als vrijwilligster inzetten, bijvoorbeeld op de school van haar kinderen en als gastvrouw in de bibliotheek. En sinds 2009 als bezoekvrouw bij Piëzo. Zo helpt ze nu een gezin uit Syrië. Daar is ze twee tot drie keer in de week. Dalwine vertelt: “Veel buitenlandse vrouwen zijn er niet aan gewend dat er rondom de bevalling zorg van deskundigen is. Het verschijnsel kraamhulp kennen ze bijvoorbeeld niet. In hun vaderland worden zij traditiegewijs geholpen door de familie. Maar die is hier niet. Ik maak ze wegwijs en ga met ze mee naar gesprekken. Ook de artsen vinden dat fijn. Ze moeten er wel aan wennen dat de gesprekken met mij erbij iets langer duren, maar dat blijkt niet echt een probleem te zijn.”
Dalwine leert de vrouwen ook veel over de regels in Nederland. “Ik kan heel streng zijn,” lacht ze. “Ik leer ze dat ze op tijd moeten komen voor een afspraak, en niet een half uur later kunnen komen zoals in hun land gebruikelijk is.” Sommige vrouwen gaan Dalwine zelfs als een zus zien.”Ik probeer toch wel een beetje afstand te houden. Als ik mijn werk heb afgerond bij een gezin, ga ik naar een volgend gezin en houdt het contact op. Natuurlijk groet ik ze wel als ik ze op straat tegenkom.”
Schaamte
Soms is er sprake van schaamte over lichamelijke zaken bij de vrouwen. Zij mogen Dalwine dan in het oor fluisteren wat ze willen zeggen, en Dalwine ‘vertaalt’ dan voor de arts en soms ook voor de eigen echtgenoot. Bij de arts helpt Dalwine de vrouw ook met uitleggen van bijvoorbeeld de gang van zaken rond een inwendige echo. De steun van de bezoekvrouw kan zich ook uitstrekken tot bijvoorbeeld het vasthouden van een hand. En tot het regelen van Nederlandse taalles aan huis nadat de vrouw is bevallen en niet het huis uit kan.
Sinds anderhalf jaar loopt nu het project van de bezoekvrouwen, specifiek gericht op het Langeland Ziekenhuis. Het ziekenhuis won begin februari de Avicennaprijs. Dit is een prijs die elke twee jaar in Nederland wordt uitgereikt aan zorgverleners die bijdragen aan een wezenlijke verbetering van de zorg aan vluchtelingen en migranten. Bezoekvrouwen van Piëzo hebben inmiddels ruim honderd patiënten geholpen. Initiatiefnemer van het Langeland is Jacqueline van Zoest. Namens Piëzo is Kirsten Cleij, sociaal-cultureel werker, als coördinator van de bezoekvrouwen betrokken. Met de prijs van 1500 euro wordt foldermateriaal ontwikkeld om in het ziekenhuis de communicatie gemakkelijker te maken, bijvoorbeeld met plaatjes. “In het begin werkte het ziekenhuis met Google Translate,” vertelt Kirsten. “Maar dat werkte lang niet altijd, want veel vrouwen zijn analfabeet.”
Omdat analfabetisme ook vaak voorkomt onder van oorsprong Nederlandse vrouwen, is het de bedoeling dit project met de bezoekvrouwen ook naar hen uit te breiden, zo vertelt Kirsten. Volgens haar slaat het project in het Langeland zo goed aan, dat de inzet van de bezoekvrouwen en ook – mannen ook worden uitgebreid naar andere afdelingen van het ziekenhuis, bijvoorbeeld naar interne geneeskunde.
Piezo heeft dertig bezoekvrouwen en ook –mannen, met verschillende culturele achtergronden. Kirsten licht toe: “De achtergrond van bijvoorbeeld mensen uit armere gebieden in Afrika is heel anders dan die van Syrische mannen en vrouwen. Syrië is een heel ontwikkeld land, waar veel mensen Engels spreken en velen een goede opleiding hebben. Mensen met een andere achtergrond daarentegen beheersen vaak het Engels niet en hun land verkeert in een andere ontwikkelingsfase. Daarom koppelen wij zoveel mogelijk mensen van bij elkaar passende culturen aan elkaar.”
De bezoekmannen en -vrouwen worden overigens ook buiten het Langeland Ziekenhuis ingezet bij zowel allochtone als van oorsprong Nederlandse gezinnen. “Voornaamste doel is om de vrouwen van deze gezinnen uit hun isolement te halen,” aldus Kirsten.
Tekst Christa van der Hoff
Foto onder links: Kirsten Cleij, coördinator van de bezoekvrouwen
Alle artikelen van de serie 'Innovatie' vindt u hier: columns/serie-innovatie
