In deze serie belichten we spannende momenten uit de schaakgeschiedenis. Leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze rubriek in samenwerking met Bram Doeves is voor alle denksportliefhebbers uit Zoetermeer! Deze week: Geschiedenis NK Schaken: NK 1977 voor onnavolgbare Viktor Kortsjnoj.
NK schaken is weer in Leeuwarden, nu in het Oranje-Hotel, niet te verwarren met het Oranje-Hotel in Scheveningen, waar tijdens de 2e WO verzetstrijders gevangen werden gehouden. Maar in Leeuwarden bestaat het Oranje-Hotel al sinds 1879, recht tegenover het station, op vijf minuten loopafstand van het historische centrum. Op 7-4-77 berichtte de Leeuwarder Courant verder nog dat er nog een gat was van fl.20.000 (dat naderhand in een uur werd dichtgebeld door Waling Dijkstra) en dat het deelnemersveld was uitgebreid van 12 naar 14 schakers: vier IGM’s: Kortsjnoj (46 jaar), Timman, Sosonko en Donner; vijf IM’s: Böhm, Ree, Hartoch, Langeweg en Ligterink en vijf hoofdklassers. In 1977 deed dus ook mee Viktor Kortsjnoj, die zoals bekend toen in Nederland woonde en die de Nederlandse nationaliteit (B-status) zou verwerven maar die uiteindelijk in Zwitserland zou gaan leven onder de A-status! In maart 1977 was er eerst nog in het mooie toeristische Italiaanse bergdorp Il Ciocco de kandidatenmatch Kortsjnoj-Petrosian 6,5-5,5 geweest, die begonnen was zonder handdruk of groet, als de zogenoemde “match van de haat”. Petrosian was één van de ondertekenaars van de brief die Kortsjnoj scherp veroordeelde als deserteur en vervolgens kwam in de Westerse kranten te staan dat Kortsjnoj op de vraag hoe aardig hij Petrosian vond, als reactie had gegeven: “Petrosian? I hate that man!”. Bij de stand 5,5-4,5 ten gunste van Kortsjnoj had Petrosian uitstel gevraagd, want hij voelde zich onwel en moest de dokter even raadplegen. Maar Kortsjnoj dacht dat hij die dag de voorbije partijen nog eens duchtig zou willen bestuderen, om één van de laatste twee partijen nog te kunnen winnen. Petrosian had Kortsjnoj ook nog ervan beschuldigd dat hij in telepathisch contact stond met zijn secondant, de Israëli Murray. Maar hier was al iets op gevonden, want de vrouw van Petrosian was in de speelzaal als stoorzender op de lijn Kortsjnoj-Murray gaan zitten. Als reactie hierop had Kortsjnoj als klacht ingediend dat het gehoorapparaat van Petrosian in radiografisch contact stond met het schaakcentrum in Moskou. Na zoveel beslommeringen in Il Ciocco was nog niet eens een maand later de veertienkamp in Nederland een soort schaakvakantie voor Kortsjnoj. Want van de 13 partijen won hij er elf bij twee remises, met indrukwekkende voorsprong van 3,5 punten op de nummers twee!
In de eerste ronde was het eerste applaus evenwel voor Jan Hein Donner die met speels gemak Rob Hartoch van het bord zette. Timman stond lang een pion achter tegen Langeweg, maar maakte met een combinatie remise. Sosonko bleek wegens ziekte de grote afwezige te zijn, en invaller Cor van Wijgerden kon het niet bolwerken tegen Hans Ree. Ook in de tweede ronde tegen Paul van der Sterren kwam Timman zelfs een stuk achter, maar zijn gezicht verraadde geen enkele emotie en Paul van der Sterren ging te lang nadenken, kwam in tijdnood en verloor. Na spannende complicaties wist Timman in de derde ronde te winnen van Paul Boersma, terwijl ook Donner weer won, nu in vlotte stijl van Leo Hofland. In de vierde ronde verloor Donner van Ligterink, die in een bekend type stelling Donner toch verraste met een piondoorbraak. Cor van Wijgerden hield lang stand tegen Timman die het eindspel echter won. De vijfde en zesde ronde verliepen slecht voor Timman: in de vijfde ronde nog een remise tegen Ree, maar tegen Hans Böhm probeerde hij de partij na de eerste tijdcontrole te forceren, maar het effect was twee winnende vrijpionnen voor Hans Böhm! Hierdoor haalde Donner Timman in, beiden stonden toen met 4/6 gedeeld tweede. Na een goed begin kwam Ree steeds meer met de rug tegen de muur te staan tegen Kortsjnoj, en na een “bok” van Ree was het winst voor Kortsjnoj. De stand halverwege na zeven ronden bovenaan: 1.Kortsjnoj 6,5; 2-3. Timman en Donner 5; 4-5. Langeweg en Ligterink 4. De mooiste partij van de achtste ronde was een magistrale winst van Kortsjnoj op Böhm. Jan Timman won ook met een fraai stukoffer van Fred van der Vliet. Langeweg blijft het goed doen, nu winst via schijnoffers op Paul vd Sterren. Ook in de negende ronde winst voor Kortsjnoj en Timman. In het weekend werden twee ronden gespeeld. Timman leek tegen Kortsjnoj een mooie combinatie te nemen, maar Kortsjnoj kon nog rokeren en daarna voortzetten met weldra winst (flits 1). Ook na een halfje in de elfde ronde tegen Rob Hartoch staat Kortsjnoj twee punten voor en kan het kampioenschap hem praktisch niet meer ontgaan. IM Gert Ligterink schitterde in de tiende ronde met een prachtig winnende combinatie tegen Hans Böhm (flits 2). Donner, Ree en Langeweg blijven in het voetspoor van Timman. In de twaalfde ronde kwam Jan Timman niet verder dan remise tegen Gert Ligterink en daarmee was Kortsjnoj al kampioen van NL. Van Baarle won eens temeer van Donner. Kortsjnoj won ook de afgebroken partij van Fred van der Vliet. De laatste ronde was nog spannend voor de tweede plaats, want Donner en Timman speelden tegen elkaar. In het eindspel nam Timman te veel risico en Donner won, en was nog gedeeld tweede naast Timman. De eindstand:
1.Viktor Kortsjnoj 12/13; 2-3. Jan Hein Donner en Jan Timman 8,5; 4. Hans Ree 8,0; 5. Kick Langeweg 7,0; 6. Gert Ligterink 6,5; 7. Rob Hartoch 6; 8-11. John van Baarle, Hans Böhm, Fred van der Vliet en Cor van Wijgerden 5,5; 12-13. Paul Boersma en Paul van der Sterren 5,0 en 14. Leo Hofland 2,5.
| Na d4 | na … Pc6 |
 |
 |
Viktor Kortsjnoj – Jan Timman 1-0. NK 1977. Na d4 is de stelling gebalanceerd, maar nu maakt Jan Timman de fout om Lf3 te spelen omdat hij geen rekening heeft gehouden met 0-0, want Kortsjnoj kon nog kort rokeren met voordeel; 0-0 Lxe4 (?); Pxe4 en even later 1-0.
Gert Ligterink – Hans Böhm 1-0. NK 1977. Wit heeft na deze paardzet (…Pc6) de volgende matcombinatie(s): Ta8+ Ke7; Dg5+ f6; Dh6 Pxd4 (Txa8?; Dg7+ Ke8; Dxd7+ Kf8; Pe6+ enz.); Txg8 Dxc5; Df8#
Bram Doeves (
