In deze serie belichten we spannende momenten uit de schaakgeschiedenis. Leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze rubriek in samenwerking met Bram Doeves is voor alle denksportliefhebbers uit Zoetermeer! Deze week: Hoogovens 1943-44 en 1946
Het Nieuwjaarstoernooi van de HOSC (Hoogovens Schaakclub) of het Hoogoventoernooi 1943 was in het Statenhuis te Beverwijk. Er deden al 150 schakers mee en de Eregroep bestond uit een achtkamp die een week lang elke dag actief was en die in het Kennemer theater zijn finale speelde. De eindstand in 1943 van de Eregroep: 1. A. van der Hoek 5,5/7; 2-3. A. Wijnans en W. Koomen 5; 4. N. Cortlever 4,5; 5. N. Wolthuis 3,5; 6. C. Vlagsma 2,5; 7. C. Leembruggen 1,5; 8. Ir H. van Steenis 0,5. Ook in 1944 speelde de Eregroep A een achtkamp in Beverwijk. Voor vele schaakliefhebbers is het Hoogovenstoernooi een spannend evenement geworden. Theo van Scheltinga stevent vanaf het begin op de winst af in Eregroep A, hij eindigt met 5/7 gevolgd door 2. Koomen 4,5; 3. Cortlever 4; 4-5. Kramer en Van der Tol 3,5; 6. Ir van Steenis 3; 7. Vlagsma 2,5 en 8. Wolthuis 2.
Op het dieptepunt van de oorlog, in het treurige begin van 1945, is het Hoogovenstoernooi een keer overgeslagen, om in 1946 enthousiast weer verder te gaan met een voor de eerste keer internationaal toernooi. Eigenlijk waren er vijf buitenlanders uitgenodigd, maar voor drie daarvan bleef het bij goede intenties door visumproblemen en reisproblemen. De opening te Beverwijk vond onder grote belangstelling plaats, en onder de aanwezigen bevonden zich ook prof Doesschate en dhr Bentz van den Berg, directeuren van de Hoogovens. Er waren vier hoofdgroepen van tien spelers. Eigenlijk was het maar goed dat de buitenlanders niet allemaal waren opgekomen, want winnaar O’Kelly (Belgisch kampioen) 7/9 en Stoltz (Zweden) 6,5 bezetten met grote voorsprong de eerste twee plaatsen, gevolgd door 3. Kramer 5; 4. Cortlever 4,5; 5-7. Van Steenis, De Groot en Van Scheltinga 4; 8-9. Koomen en Vlagsma 3,5 en 10. Van der Tol 3. Verrassend was dat Stoltz in de laatste ronde nog van Koomen verloor.
De twee stellingen komen uit het Wereldschaaktoernooi of het Stauntontoernooi in Groningen 1946, de eerste grote ontmoeting na WO II van zo ongeveer de 20 sterkste schakers uit de hele wereld! Na de zesde ronde stonden Euwe en Botwinnik met 5,5/6 op kop. Vervolgens verloor Euwe van Smyslof. In de tiende ronde speelden Euwe en Botwinnik tegen elkaar, en terwijl de 1600 (!!) toeschouwers al de winst voor Euwe telden, maakte Botwinnik op fraaie tactische wijze alsnog remise. In de 14e ronde volgde de daverende verrassing dat Botwinnik verloor van zijn landgenoot Kotov door subliem spel. Toen stonden Euwe en Botwinnik weer gelijk met 11,5 punten, gevolgd door Szabo en Smyslov met 9,5. Verbijsterend was direct daarop de tweede nederlaag van Botwinnik tegen Yanofski, terwijl Euwe met winst een vol punt voorkwam. Door twee remises van Euwe werd Botwinnik medekoploper met 13,5/17, de rest stond op kansloze achterstand. Botwinnik begon met een halfje voor aan de laatste ronde en wat nog nooit gebeurd was, gebeurde: de beide koplopers verloren hun laatste partij!! Eindstand bovenaan: 1.Botwinnik 14,5/19; 2. Euwe 14; 3. Smyslov 12,5; 4-5. Szabo en Najdorf 11,5.
| Nu … Lxc5? | Nu … c5! |
 |
 |
Laszlo Szabo – Alberic O’Kelly de Galway 1-0. Groningen 1946. Alberic wint nu zijn pionnetje terug, maar was dat wel zo’n goed idee? … Lxc5; Lxc5 Pd3+; Ke2 Pxc5; Pb6! Ta7; Tac1 en 1-0, want of het paard wordt gewonnen of nog erger! Dat was winst in 19 zetten.
Lundin (Zweden) – Mikhail Botwinnik 0-1 Groningen 1946. Botwinnik ziet heel diepe winst na torenoffer: … c5; Lxa4 Pxf3+; Kf2 Lxg4; Ld1 Pe5; Lxg4 Pxg4+; Kg1 Txh5; Tg2 Lf6 en 0-1. Als Toren a1 zou verlaten, komt ook de zwarte loper erbij met schaak op d4.
Bram Doeves (
