De geschiedenis van Zoetermeer gaat duizend jaar terug in de tijd. In een reeks verhalen nemen wij u mee op reis door deze duizend jaar geschiedenis. Beginnende bij het ontstaan van het Zoetermeerse Meer en eindigend bij de bouw van Oosterheem. Deze keer: Samengaan van Zoetermeer en Zegwaart.
Vanaf het moment in de dertiende eeuw dat de dorpskernen van Zoetermeer en Zegwaart in elkaars verlengde kwamen te liggen, met tussen de twee kernen een brug over de wallenwetering, vormden ze samen een tweelingdorp. Hoewel de dorpen allebei een eigen bestuur kenden gingen de inwoners naar dezelfde scholen en dezelfde kerken. Ze deelden zelfs korte tijd een ambachtsheer. Er was één belangrijk verschil tussen de twee dorpen. Zoetermeer was rijker dan Zegwaart. De oorzaak daarvan ligt in de zeventiende eeuw.
Polders en belastingen
In die tijd moesten gemeenten, toen nog ambachten geheten, een deel van de geïnde belastingen aan de hogere overheid betalen. Het af te dragen bedrag werd van tevoren bepaald. Als er in werkelijkheid minder geld binnenkwam via de belastingen moest de ambacht dit zelf verder aanvullen. In Zoetermeer werden in de zeventiende eeuw de Meerpolder (1616) en de Driemanspolder (1668) drooggemalen. Binnen de Zegwaartse polder daarentegen stond nog veel land onder water. Hierdoor was Zoetermeer niet alleen rijker dan Zegwaart, Zegwaart kwam ook in de schulden terecht door het lagere bedrag dat via de belastingen binnenkwam.
Fusiepogingen
In de negentiende eeuw werden er voor het eerst pogingen ondernomen om Zoetermeer en Zegwaart te laten samengaan in een nieuwe gemeente, in 1846 en 1850. Beide pogingen mislukten omdat de Zoetermeerders bang waren onderdeel uit te gaan maken van het armere Zegwaart.
Pas in de eerste helft van de twintigste eeuw, in 1920, wordt er een nieuwe poging ondernomen. Deze keer vragen de Gedeputeerde Staten aan beide gemeenten om na te gaan op welke wijze men tot één gemeente kan komen. Er werd een commissie ingesteld bestaande uit dertig leden met binnen de commissie verschillende subcommissies. Uiteindelijk was er maar één subcommissie, de financiële subcommissie, die een rapport uitbracht. Dat gebeurde in 1923. In het rapport werd geconcludeerd 'dat het samengaan nauwelijks voordeel oplevert en zeker geen financiële'.
Burgemeester Leopold Roland Middelberg
Burgemeester Leopold Roland Middelberg (ARP) doet in mei 1931 een vierde poging en deze keer met succes. Hij stuurt een door hem opgesteld rapport 'ter beoordeling van de wenschelijkheid der vereniging' aan de wethouders van Zoetermeer en Zegwaart. In het rapport werd aandacht besteed aan allerlei zaken die mogelijk een rol zouden kunnen gaan spelen. Om de kou uit de lucht te halen stond er bijvoorbeeld bij het onderwerp Financiële Zaken dat in Zegwaart 641 aanslagen inkomstenbelasting waren gezonden met een gemiddeld inkomen van 1924 gulden en in Zoetermeer 386 aanslagen met een inkomen van 1955 gulden.
Samengaan van de twee gemeenten
Uiteindelijk stemden de gemeenteraden van Zoetermeer en Zegwaart in met het samengaan en werd de bijbehorende wet van kracht op 1 mei 1935. Daarmee was de nieuwe, en huidige gemeente, een feit. Beide gemeenteraden kozen bovendien voor Zoetermeer als naam van de nieuwe gemeente. Die keuze werd gemaakt omdat 'de naam Zoetermeer door de Maatschappij Nutricia in de hele wereld bekend' was. De nieuwe gemeenteraad werd samengesteld op basis van de bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1931 uitgebrachte 1585 stemmen. Daarbij werd de RKSP fractie de grootste binnen een raad bestaande uit 11 leden. Op 19 juni 1935 volgden de gemeenteraadsverkiezingen waarbij de RKSP opnieuw de grootste werd. Een onverwachte binnenkomer dat jaar was de SDAP met 1 zetel. De heer L. Glas werd dat jaar namens de SDAP lid van de gemeenteraad.
De ambtsketen van de vanaf 1 mei 1935 voormalige gemeente Zegwaart werd door de nieuwe gemeenteraad van de gemeente Zoetermeer geschonken aan burgemeester Middelberg. Als een blijk van waardering voor al het verrichte werk. De geschonken ambtsketen werd in 2014 door nazaten van oud-burgemeester Middelberg geschonken aan het Historisch Genootschap Oud Soetermeer.
Als u meer wilt weten over dit verhaal, kijk dan ook op sachavanvlaardingen.wordpress.com.
Tekst: Sacha van Vlaardingen
Foto 1: Gemeentewapen afkomstig van het voormalige gemeentehuis van Zegwaart. Foto: Sacha van Vlaardingen
Foto 2: L.R. Middelberg, burgemeester van Zoetermeer 1931-1939. Foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, Historisch Genootschap Oud Soetermeer
Foto 3: Gezamenlijke leden van de gemeenteraad bij het samengaan van de gemeenten Zoetermeer en Zegwaart op 1 mei 1935. Foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer; Dekker, C. Foto Studio
