De geschiedenis van Zoetermeer gaat duizend jaar terug in de tijd. In een reeks verhalen nemen wij u mee op reis door deze duizend jaar geschiedenis. Beginnende bij het ontstaan van het Zoetermeerse Meer en eindigend bij de bouw van Oosterheem. Deze keer: Floriade.
In 1992 vond de vierde editie van de Wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade (Den Haag – Zoetermeer) plaats in Zoetermeer en werd het samen met de gemeente Den Haag georganiseerd. In 1960 vond de allereerste plaats in Het Park in Rotterdam en een onderdeel van die Floriade was de in 1960 geopende Euromast. Twaalf jaar later werd het voor het eerst georganiseerd in Amsterdam, in het Amstelpark, en sindsdien wordt het om de tien jaar gehouden. In 1982 werd het georganiseerd in het Gaasperpark in opnieuw Amsterdam. De voorbereidingen voor de Floriade in het Gaasperpark waren nog gaande toen er al gesprekken plaatsvonden over het idee om de Floriade van 1992 naar de Haagse regio toe te halen.
De Floriade wordt toegewezen en gecoördineerd door de Nederlandse Tuinbouwraad. De doelen van de in 1908 opgerichte Tuinbouwraad zijn het versterken van het imago van de Nederlandse tuinbouw en het bevorderen van de export. Het belangrijkste middel dat ze daarbij inzetten is de Floriade. Deze Tuinbouwraad stelde destijds aan de locatiekeuze voor de Floriade een reeks eisen. Zo moesten er bijvoorbeeld binnen een straal van 50 tot 60 kilometer zoveel mogelijk potentiële bezoekers wonen en bij voorkeur lag het terrein in of nabij een grote stad. Er moest een goede aansluiting zijn voor het particuliere en openbaar vervoer en het terrein diende een oppervlak te hebben van zo’n 70 hectare. De Tuinbouwraad nam in 1984 het besluit om de Floriade in Zoetermeer te laten plaatsvinden, in de wijk Rokkeveen.
Masterplan
Nog voordat de Tuinbouwraad haar besluit had genomen vond er al intensief overleg plaats tussen de ontwerpgroep van de Floriade en de Stedenbouwkundige afdeling van Zoetermeer. Er werd een masterplan ontwikkeld voor het tentoonstellingsterrein. Na afloop van de Floriade zou op het terrein de woonbuurt Rokkeveen-West gebouwd gaan worden. Daarom werd het gegeven van een ‘woonwijk in ontwikkeling’ meegenomen in het masterplan en werden de maten van de laanbomen, windsingels en paden afgeleid van de kavelindeling van eengezinswoningen. Ook werd afgesproken dat het oorspronkelijke polderlandschap te herkennen zou moeten zijn in het ontwerp. Er werd gekozen voor een driehoeksvorm waar het karakteristieke kavelpatroon van de polder doorheen werd verweven. De driehoeksvorm was een moderne verwijzing naar de Ganzevoet, een klassieke vorm uit de Franse tuinarchitectuur. Traditioneel bestaat de Ganzevoet uit drie ‘tenen’, lanen of zichtassen, die op een centraal punt bij elkaar komen. In het ontwerp van de Floriade bestonden de lanen uit drie assen die bij elkaar kwamen bij het Ganzevoetplein.
De noordelijke as van de Ganzevoet bestond uit een pad van anderhalve kilometer. Aan de zuidelijke kant van deze as bevond zich een bloemenloper waar in het voorjaar violen bloeiden en daarna eenjarige planten. Aan de noordelijke kant bevond zich een bloemenloper met ruim 25 verschillende soorten wilde bloemen zoals klaprozen en zonnebloemen. Langs de gehele as bevond zich het tracé van een oude Haagse tram. De middenas bestond uit een 3,6 meter hoge dijk met daarop een wandelpad en een monorail in de vorm van een rups. Via deze as konden de bezoekers van het Ganzevoetplein naar een 76 meter hoge toren toe gaan die een uitzicht bood over het gehele tentoonstellingsterrein. De zuidelijke as bestond uit een kaarsrechte waterweg met aan de kant drie folly’s. Een folly is een bouwwerk dat in de tuin uitsluitend een decoratief of kunstzinnig doel heeft. Vooral aan het einde van de achttiende en begin van de negentiende eeuw waren ze populair. De waterweg eindigde in het zuidwestelijke deel van de driehoeksvorm bij de Floraplas.
Zeven themagebieden
Verder werden er zeven themagebieden in het masterplan uitgewerkt. Dat waren 1) Handel, Transport en Distributie, 2) Productie en Energie, 3) Consument, 4) Milieu, 5) Toekomst en Wetenschap, 6) Wereld en 7) Recreatie. In het themagebied Wereld bevond zich een van de belangrijkste onderdelen van de Floriade, de tuinen van de aan de Wereldtuinbouwtentoonstelling deelnemende landen. De deelnemende landen waren België, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Oostenrijk, Italië, Hongarije, Polen, Rusland / Sovjetunie, Thailand, Indonesië en Japan.
In het voorjaar van 1986 werd door minister Brakx van Landbouw en Visserij de eerste boom, een iep, geplant en op 9 april 1992 werd de Floriade geopend door koningin Beatrix. Gedurende een half jaar hebben vervolgens 3,2 miljoen mensen het 68 hectare grote tentoonstellingsterrein bezocht. Na afloop van de Floriade werd vrijwel meteen begonnen met de bebouwing van het noordelijke deel. De bomenlanen, onder meer aan de Woudlaan, bleven staan en het zuidelijke en westelijke deel van de buurt zijn groen gebleven. In deze delen bevinden zich ook bewaard gebleven onderdelen van de Floriade, de folly’s, de Floraplas, het rosarium, de poldertuin en diverse kunstwerken. Ook is de dijk waar tijdens de Floriade de rails van de monorail op was gemonteerd bewaard gebleven en deze loopt nu dwars door de woonbuurt.
Als u meer wilt weten over dit verhaal, kijk dan ook op sachavanvlaardingen.wordpress.com.
Tekst: Sacha van Vlaardingen
Foto 1: Vlaggen van de Floriade; foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, fotograaf: Hoogland, A. (Aat)
Foto 2: Luchtfoto uit 1988 van het gebied waar in 1992 de Floriade zal worden aangelegd; foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, fotograaf: Delta-Phot
Foto 3: De Haagse tram; foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, fotograaf: Hoogland, A. (Aat)
Foto 4: Koninging Beatrix in Zoetermeer om de Floriade te openen. Geheel links commissaris van de koningin in Zuid Holland S. Patijn; foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, Historisch Genootschap Oud Soetermeer
De hele serie Zoetermeerse geschiedenis vindt u hier: nieuws-2021/geschiedenis
