In 2017 dook de Japanse duizendknoop al op in de Zoetermeerse wijken. Deze exotische plant groeit tegen de klippen op en kan veel schade veroorzaken. Hoe is de situatie op dit moment? Zijn we er vanaf of worden we op sommige plaatsen overwoekerd? Weet u hoe het ermee staat?
In gesprek met Andre van Kleinwee, de stedelijk ecoloog stadsbeheer van Zoetermeer en Gouda. Andre is voor de gemeente een vraagbaak op het gebied van ecologie en houdt zich bezig met de biodiversiteit in de gemeente en de visie en strategie op het ecologisch groenbeheer.
In veel gemeenten en zo ook in Zoetermeer werd een aantal jaren geleden gewaarschuwd voor de Japanse duizendknoop. Dit onkruid is van het allerergste soort omdat deze exotische plant de inheemse soorten verdringt en zelfs de moeder aller onkruid wordt genoemd. De Japanse duizendknoop is door zijn groeikracht en relatieve ongevoeligheid voor bestrijdingsmiddelen moeilijk te bestrijden op plekken waar hij eenmaal goed gevestigd is. “Bestrijding is dan ook vooralsnog gebaseerd op een combinatie van meerdere tactieken”, vertelt Andre.
Kenmerken
De duizendknoop is afkomstig uit Oost-Azië en werd bijna twee eeuwen geleden als tuinplant naar Nederland gehaald voor onderzoek in Leiden naar de Japanse flora en fauna en daarna als sierplant verkocht. “Bewoners vonden het een mooie aanvulling voor hun tuin, niet direct wetende wat voor impact de plant kan hebben”, vertelt Andre. Het blad van de Japanse duizendknoop heeft een rechte bladvoet met jonge bladstengels die rood zijn. Bladeren staan om en om op de stengel. Het onkruid heeft witte bloeiaren in augustus tot en met september. De Japanse duizendknoop heeft een holle stengel (lijkt op bamboe) en de wortels hebben kleine rode puntjes. De plant kan wel twee meter hoog worden.
De Japanse duizendknoop kan een ‘nachtmerrie’ zijn en verspreidt zich razendsnel. “Het is dan ook niet verstandig om de duizendknoop zomaar op de composthoop in de tuin te gooien of in de groen afvalbak, want daar groeit hij gewoon door. Verbranden is momenteel de beste oplossing. Dus meegeven in de bak van restafval, want dan vindt verbranding bij de afvalverwerking plaats”, vertelt Andre. “De plant kan tot wel vier meter diep zitten en dat tast de veiligheid aan bij niets doen. Funderingen, asfalt, rioleringen en dijken lopen daardoor gevaar. In de wortelstokken zit enorm veel groeikracht, deze drukken alles uit elkaar”.
Buytenwegh, Meerzicht en de Leyens
In 2021 werden in de Zoetermeerse wijken Buytenwegh, de Leyens en Meerzicht ruim 78 plekken aangetroffen waar de Japanse duizendknoop welig tierde. Ten opzichte van 2020 was dat een verdubbeling. Niet altijd behoeft dit een probleem te zijn en/of is het nodig om de plant te vernietigen. In 2021 was er wel sprake van plekken in de wijken die onder de categorie probleemlocaties vielen. Dit waren: het Godfried Bomanspad, de kruising Hamletschouw en Aidaschouw, Anna Blamanhove en Pinkwerf. Hierbij was de kans op ecologische en economische schade plus verspreiding zeker aanwezig.
Hoe staat het er nu voor?
“Tegenwoordig komt de duizendknoop in meerdere wijken van Zoetermeer voor, met name in de recreatiegebieden zoals rond de plassen en in de stadsparken. Veel risicogebieden zijn er niet aan te wijzen en Zoetermeer zal zeker niet overwoekerd worden de komende jaren”, vertelt Andre verder.
Bestrijden van de duizendknoop
“Er zijn verschillende oplossingen om van de plant af te komen. Bijvoorbeeld afgraven tot wel vier meter diepte, gebruik van kokend water, de inzet van schapen en varkens om de plant op te laten eten of met een elektrische lans duizenden volts door de plant jagen”, vertelt Andre.
Een andere nieuwe methode zou de biologische bestrijding van de plant kunnen worden door het inzetten van de natuurlijke vijand van de plant, namelijk: de Japanse bladvlo (Aphalara itadori). Op een drietal locaties in Nederland zijn in 2021 Japanse bladvlooien uitgezet. Als de bladvlo zich langdurig weet te vestigen in Nederland en uit te breiden, is de verwachting dat hij de groei en verspreiding van de duizendknoop kan remmen. “Onderzoek hiernaar is echter nog niet afgerond”, gaat Andre verder. De wortel van de Japanse duizendknoop bevriezen, in- en op de bodem, is de nieuwste aanpak als een effectief bestrijdingsmiddel om de woekerende exoot uit te roeien. Als je dat een dag of vijf doet dan gaat de plant rotten en zou hij voorgoed dood moeten zijn. Dit werd vastgesteld door een technisch innovatiebureau tijdens een proef in de gemeente Oude IJsselstreek, waarbij een systeem de duizendknoop bevriest.
“Beide methodes worden in Zoetermeer nog niet gebruikt omdat er nog niets bekend is over de inzet en de impact daarvan voor de toekomst”, vertelt Andre, “het gebruik van rootwave elektriciteit en het maaien en afvoeren van de plantenresten is de meest gebruikte methode door de groenbeheerbedrijven binnen Zoetermeer”.
Kan je zelf als inwoner wel iets doen om van dit onkruid af te komen? “Regelmatig de duizendknoop afknippen, dan vermindert de kracht van de wortel en sterft hij op den duur af. De plantenresten deponeren bij het restafval”, dat is een advies wat Andre de tuinliefhebbers meegeeft.
Niet in visie groenbeheer
Binnen Zoetermeer is nog geen echt meerjarenplan voor bestrijding van de Japanse duizendknoop. In de visie op groenbeheer, die in het teken van herstel en behoud van natuur in Zoetermeer staat, wordt nog niets hierover terug gezien. Wel bijvoorbeeld de bestrijding van de blauwalg, maar dat komt: “omdat de blauwalg schadelijk is voor de gezondheid van de inwoners van Zoetermeer en dat is de duizendknoop niet”.
Binnen Zoetermeer wordt regelmatig gemonitord of de Japanse duizendknoop, wordt aangetroffen: “met name in risicogebieden waar bijvoorbeeld grondwerkzaamheden hebben plaatsgevonden”, vertelt Andre. De gegevens worden in een gemeentelijk systeem vastgelegd. Wanneer een nieuwe groeiplaats wordt geïdentificeerd en/of door aannemers en bouwers wordt gemeld en er snel actie wordt ondernomen, kan de duizendknoop relatief gemakkelijk en tegen relatief lage kosten verwijderd worden.
“Al met al geen horrorbeeld van een stad die door de Japanse duizendknoop wordt overwoekerd”, gaat Andre verder: “maar het is wel oppassen geblazen voor de toekomst”.
Tekst: Christ van Gestel
Elke dag het Zoetermeerse nieuws in uw mailbox? Blijf op de hoogte van het laatste Zoetermeerse nieuws en meldt u aan voor onze nieuwsbrief!
